Hoe zag de kantoren top 10 er tien jaar geleden uit? Hoe zijn de verschillen te verklaren? En is, zoals in allerlei diversiteitsverklaringen, beleid en goede voornemens besloten was, het aantal vrouwelijke partners in de afgelopen tien jaar explosief gestegen? Vorige week verscheen de 23e editie van De Stand van de Advocatuur en het Notariaat. Wat ons wel interessant leek is om eens te kijken welke veranderingen er ten opzichte van tien jaar geleden hebben plaatsgevonden.
Wij hebben de Stand van 2008 erbij gepakt om de top 10 van de advocatuur 2018 te vergelijken met 10 jaar geleden.
Wat opvalt:
- Duidelijk is direct dat de top van de advocatuur bijna ongewijzigd is voor wat betreft de deelnemers . In 2018 bevinden zich vrijwel dezelfde spelers in de top 10, hoewel de ranking wel wat versprongen is. Daaronder (nrs 11 – 50) zie je het landschap overigens meer bewegen;
- In 2008 behoorde CMS nog tot de top 10 met 161 advocaten (plek 7). Nu staat CMS op plek 11 met 50 advocaten minder en staat Van Doorne (komende van plek 13) in de top 10;
- Qua groei springen De Brauw, Loyens & Loeff, Stibbe en Van Doorne eruit;
- NautaDutilh, AKD, Allen & Overy en Pels Rijcken zijn min of meer stabiel gebleven qua omvang;
- Houthoff en Clifford Chance zijn fors gekrompen ten opzichte van 2008.
Hoe zijn de verschillen te verklaren?
Waarom is het ene top 10 kantoor in 10 jaar tijd gegroeid en het andere stabiel gebleven of juist gekrompen? En waar zit de groei, onderaan (sommige kantoren krijgen door het enorme aantal stagiaires de vorm van een piramide), bovenin of verdeeld over alle lagen? De antwoorden op deze vragen zijn natuurlijk zeer interessant. Ligt het aan de strategie (bijvoorbeeld meer focus, een aantal rechtsgebieden niet meer doen, of juist nieuwe takken van sport)? Komt het door de toegenomen of juist achterblijvende vraag van cliënten? Hebben de twee crisissen die we de afgelopen jaren hebben meegemaakt effect gehad op de kantooromvang? En/of op de opbouw van het personeelsbestand (het begrip zandlopermodel lijkt uitgevonden door sommige kantoren)? Komt het door de toegenomen concurrentie van niche spelers, nieuwe (buitenlandse) kantoren in Nederland en/of de Big 4? Of door de arbeidsmarkt? Of is de oorzaak te zoeken in de afnemende bereidheid van de markt om de tarieven te betalen? Ieder top 10 kantoor zal ongetwijfeld zijn eigen verklaring hebben dan wel zijn eigen “spin” geven aan de groei of het gebrek daaraan.
En wat gebeurde er ten aanzien van het aantal vrouwelijk partners?
Opvallend:
- In de top 10 2018 van de advocatenkantoren is 19,8 procent van de partners vrouw volgens de Stand; dat was 12.3 % in 2008;
- In 2008 was 40% van alle advocaten vrouw (782) in de top 10; 55 daarvan waren partner. In 2008 had je 386 mannelijke partners. In 2018 is 42,1% van de advocaten(1.191 )in de Top 10 vrouw; 78 daarvan zijn partner. Er zijn 315 mannelijke partners in de top 10 van 2018; In absolute zin is het aantal mannelijke partners over een periode van 10 jaar dus behoorlijk gedaald met 71, terwijl het aantal vrouwelijke partners is gestegen met 23;
- Ondanks het voorgaande blijft het aantal vrouwelijke partners nog steeds achter in de advocatuur ten opzichte van hun mannelijke collega’s. Oproepen en het ondertekenen van diversiteitsverklaringen etc. werpen nog onvoldoende vruchten af in de top van de advocatuur. Er is geen enkel kantoor in de top 10 dat een partnership heeft waarvan meer dan een derde deel vrouw is, alleen Pels Rijcken en Van Doorne komen behoorlijk dicht in de buurt;
- De vraag die dit oproept is of dat het gevolg is van bewust beleid bij Pels Rijcken en Van Doorne of dat het op toeval berust. De andere vraag is of de andere kantoren ondanks een bewust beleid er niet in slagen het aantal vrouwelijke partners te laten stijgen of dat er geen of een niet werkend beleid is;
- Gezegd moet worden dat positief is de forse groei die Pels Rijcken de afgelopen 10 jaar heeft laten zien. Ook bemoedigend is dat bij NautaDutilh, Loyens & Loeff, Stibbe, AKD en Allen & Overy het aantal vrouwelijke partners in de lift zit (maar er is nog wel een weg te gaan);
- De Brauw en Clifford Chance mogen zich achter de oren krabben met een daling van het aantal vrouwelijke partners zowel in absolute als relatieve zin;
- In de UK – waar men veel transparanter is in veel opzichten dan de Nederlandse advocatuur – wordt op dit moment veel gesproken en geschreven over de “gender pay gap”. Advocatenkantoren in de UK publiceren op dit moment massaal de salarissen en “gender pay gap”, zelfs op partner niveau. Zie ook: https://www.thelawyer.com/law-firms-report-partner-gender-pay-gap-figures/. Het zou mooi zijn als we dit inzicht ook in Nederland zouden krijgen;
- Echter, als je de advocatuur vergelijkt met het aantal vrouwen in Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen in het bedrijfsleven blijkt de advocatuur het iets beter te doen. Uit een steekproef onder bijna 700 bedrijven bleek dat vorig jaar 11,7 procent van de topbestuurders vrouw was.;
- Recent onderzoek van ZumpolleVanderStoel wees uit dat bijna 40% van de General Counsels van de 75 Euronext index fondsen vrouw is. Dit bewijst dat vrouwelijke juristen wel degelijk geschikt zijn verantwoordelijke en veeleisende posities te bekleden. Waarom is het in die setting wel mogelijk?
Samenvattend:
- Qua samenstelling is de top 10 de afgelopen tien jaar vrijwel stabiel gebleven;
- Kantoren hebben wel van stuivertje gewisseld qua plaats in de top 10;
- Een aantal kantoren is in 10 jaar tijd fors gegroeid, sommige zijn min of meer stabiel gebleven en een deel is behoorlijk gekrompen;
- Interessant zou zijn om deze verschillen te kunnen verklaren;
- Het aantal vrouwelijke partners blijft (te) laag in de topadvocatuur. Het zou mooi zijn als de top 10 daar de komende jaren een structurele slag in zou maken. Aan het vrouwelijke talent kan het niet liggen, kijk naar het aantal vrouwelijke General Counsels bij beursgenoteerde bedrijven, en naar het aantal vrouwen dat als advocaat werkzaam is de top 10. Aan mooie woorden en voornemens schort het ook niet in de advocatuur. Nu nog daadwerkelijk in de praktijk brengen;
- Tot slot, wij zijn benieuwd of zich de komende jaren nieuwe spelers in de top 10 gaan aandienen en of de top 10 erin slaagt een meer diverse partnergroep te creëren.
Over de auteurs: Scipio van der Stoel en Kitty van der Meij, headhunters, werkzaam bij ZumpolleVanderStoel, Executive Search voor ervaren Legal & Tax professionals. Lang track record van succesvolle bemiddelingen voor advocatenkantoren en (internationale) bedrijfsleven. Van legal counsel tot general counsel, van advocaat- medewerker tot partner. Scipio en Kitty zijn telefonisch bereikbaar via 020 -570 35 55 (kantoor) of per e-mail scipio@zumpollevanderstoel.nl / kitty@zumpollevanderstoel.nl